“Strategjia” e Evropës për t’i bërë lajka Donald Trump-it dhe për ta ulur veten nuk po funksionon. Në vend që të vazhdojnë të mbështeten te një partner i pabesueshëm, liderët evropianë duhet të hartojnë planin e tyre për t’u përballur me agresionin rus.
Nga Zaki Laidi
Liderët e BE-së “më quajnë me shaka presidenti i Evropës,” pohoi Donald Trump në një konferencë të fundit për shtyp. Sado e çuditshme që të tingëllojë, kjo ka diçka të vërtete. Prej shtatë muajsh, Evropa ka kërkuar me ngulm të qetësojë presidentin amerikan, zakonisht me shfaqje servilizmi të përulur, të projektuara për të ushqyer narcizmin e pakufishëm të Trump-it.
Ndaj, kur Trump kohët e fundit bëri disa komente inkurajuese për mbështetjen ndaj Ukrainës, liderët evropianë e panë këtë si një rezultat të fituar me shumë mund. Por kur ai bëri komente më ogurzeza, ata vrapuan drejt Shtëpisë së Bardhë. Në të dyja rastet, është Trump ai që përcakton rregullat e lojës, sepse liderët evropianë refuzojnë madje të marrin në konsideratë një shkëputje nga Shtetet e Bashkuara.
Por nënshtrimi ndaj Trump nuk do ta bëjë atë më pak të paparashikueshëm. Tekat e tij nuk janë thjesht tipar personaliteti; ato janë një mënyrë veprimi. Trump kërkon të mbjellë pasiguri te të tjerët, në mënyrë që ata të mos jenë në gjendje të organizojnë një përgjigje të fuqishme apo koherente. Edhe pse pretendon të kundërtën, Trump dëshiron që evropianët të jenë më të varur nga SHBA-ja, ndërsa në të njëjtën kohë e shkëput Amerikën nga fati i Evropës.
Nëse Trump do ta kishte tërhequr përfundimisht mbështetjen e SHBA-së për Ukrainën, ai do ta kishte larguar Evropën, pa nxjerrë asnjë përfitim psikologjik apo ekonomik. Po ashtu, nëse do të kishte shprehur mbështetje të fortë për Ukrainën, ai do të bëhej i parashikueshëm, duke e drejtuar një pjesë të madhe të fuqisë së tij mbi liderët evropianë. Ai nuk bëri as njërën, as tjetrën, sepse thelbi është të mbjellë dyshime për qëllimet e tij.
Me këtë strategji në mendje, duhet marrë në konsideratë edhe “marrëveshja” e fundit tregtare që Trump arriti me Presidenten e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen. Këtu, Evropa bëri katër lëshime të mëdha pa marrë asgjë në këmbim.
Së pari, ajo pranoi narrativën “Amerika e Para” se marrëdhëniet ekonomike SHBA–Evropë janë të paekuilibruara në favor të Evropës. Edhe pse bilanci aktual i llogarisë së Amerikës me Evropën është pothuajse i ekuilibruar, liderët evropianë e pohuan me lehtësi këtë pavërtetësi të Trump-it dhe pranuan përgjegjësinë për të zgjidhur një problem që nuk ekziston. Më keq akoma, Evropa më pas mbështeti idenë që kjo mungesë ekuilibri false duhet të zëvendësohet nga një e vërtetë: importet amerikane nga Evropa tani do të goditen me një tarifë 15%, ndërsa eksportet amerikane drejt Evropës nuk do të përballen me asnjë tarifë. Edhe më serioze janë kërcënimet për tarifa të reja hakmarrëse kundër rregulloreve evropiane si Akti për Shërbimet Digjitale dhe Akti për Tregjet Digjitale, edhe pse, sipas von der Leyen, marrëveshja tregtare BE–SHBA supozohej të stabilizonte marrëdhëniet transatlantike. Nëse Trump vendos sanksione shtesë kundër Evropës, a do të vendosë më në fund von der Leyen të aktivizojë Instrumentin Kundër-Shtrëngues që deri tani ka refuzuar ta përdorë?
Jo më pak serioze janë angazhimet për të rritur importet evropiane të energjisë në 250 miliardë dollarë në vit, krahasuar me vetëm rreth 65 miliardë dollarë sot, dhe për të investuar edhe 200 miliardë dollarë shtesë çdo vit në SHBA. Së fundi, Evropa ka bërë një angazhim të paqartë për të blerë më shumë pajisje ushtarake amerikane, edhe pse supozohet të evropianizojë mbrojtjen e saj dhe të forcojë bazën e vet prodhuese në përputhje me këtë.
Nënshtrimi i Evropës është aq i brendshëm, saqë shumica e liderëve evropianë e mirëpritën me padurim mundësinë për të financuar një ofertë ukrainase prej 100 miliardë dollarësh për të blerë pajisje ushtarake amerikane. Kjo është katër herë më shumë se sa kanë premtuar evropianët për Ukrainën këtë vit dhe më shumë se gjithë ndihma ushtarake evropiane e dhënë Ukrainës që nga viti 2022.
Evropianët jo vetëm që po thellojnë varësinë e tyre nga armët amerikane si një mjet për të përkëdhelur Trump-in; ata po e bëjnë këtë në një kohë kur projekti i tyre më i madh ushtarako-industrial – një sipërmarrje e përbashkët për krijimin e një avioni luftarak të gjeneratës së re – po kërcënohet nga një mosmarrëveshje midis Dassault dhe Airbus.
Ndërkohë, Trump bëri dy lëshime të mëdha në samitin e tij të fundit me presidentin rus Vladimir Putin në Alaskë. Ai pranoi idenë që mund të ketë negociata paqësore pa një armëpushim dhe përsëriti argumentin se konflikti mund të zgjidhet me një “shkëmbim territori” – një eufemizëm për dorëzimin nga Ukraina të sovranitetit mbi territore ndaj fuqisë së huaj që e pushtoi. Trump jo vetëm që pranoi kushtet e Putinit në këto aspekte, por e bëri këtë pa qenë i përfshirë publikisht asnjë lider evropian.
Është e qartë se dështimi i Evropës për të hartuar një strategji për t’u përballur me Rusinë nuk mund të vazhdojë. Për të zhvilluar një plan që nuk varet nga tekat e Trump-it, liderët evropianë duhet të përqendrohen në tre përparësi.
Së pari, Bashkimi Evropian duhet të angazhohet plotësisht për të lehtësuar anëtarësimin e Ukrainës në bllok edhe në mungesë të një paqeje të qëndrueshme, megjithëse kjo nuk do të thotë që Ukraina duhet të marrë një “biletë falas” për të përmbushur kriteret e anëtarësimit. Ideja që Evropa duhet ta mbrojë Ukrainën pa ngritur pyetje për korrupsionin apo çështje të tjera është e papranueshme.
Përparësia e dytë është të garantohet mbrojtje për Ukrainën. Këto garanci janë thelbësore, por Evropa aktualisht nuk mund t’i ofrojë ato, sepse Gjermania, Polonia dhe Italia deri më tani e kanë përjashtuar vendosjen e trupave në Ukrainë. Këto çështje do të duhet të zgjidhen. Ndërsa mbështetja për Ukrainën dhe forcimi i ushtrisë së Evropës janë objektiva të përputhshëm, ato janë të vështira për t’u pajtuar në planin operacionat afatshkurtër dhe afatgjatë.
Së fundi, pyetja më delikate lidhet me dialogun me Rusinë. Refuzimi i Evropës për të folur me Putinin i jep Trump-it edhe më shumë ndikim mbi rrjedhën e ngjarjeve. Nëse liderët evropianë do të kishin qenë të pranishëm në Alaskë, ose nëse Trump t’i kishte bërë një telefonatë Putinit nga Uashingtoni në prani të evropianëve, gjërat, padyshim, do të kishin dalë ndryshe. Por Trump dëshiron të jetë arbitri suprem që refuzon të marrë anë, që do të thotë se qëllimisht i vendos agresorin dhe të sulmuarin në të njëjtin nivel.
Evropianët duhet të përballen me realitetin. Në këtë fazë, zgjidhja më pak e keqe do të ishte të kërkohej një konferencë katërpalëshe që do të përfshinte Rusinë, Ukrainën, Evropën dhe SHBA-në. Edhe nëse një gjë e tillë në fillim duket e padobishme, me kalimin e kohës mund të shfaqen dinamika të reja, sidomos nëse Ukraina vazhdon të shkaktojë dëme në infrastrukturën ekonomike të Rusisë.
Suksesi në politikën ndërkombëtare formësohet nga tre faktorë: parimet që mbroni, ekuilibri i forcave që qëndrojnë në themel të realitetit tuaj dhe vullneti juaj për të vepruar. Evropa e ka të parën dhe e kupton të dytën. Mbetet për t’u parë nëse mund ta plotësojë kutinë e tretë.
Is Trump the President of Europe?
