Nga Goffredo Buccini, Corriere della Sera
Dëshmitë e “skllevërve të padukshëm” që rrezikojnë jetën e tyre për të punuar ilegalisht: “Policia qëlloi mikun tim ndërsa po ngjitej mbi mur; ai kishte tre fëmijë.”
Wael ende çalon pak, i ulur midis tavolinave bosh në kafenenë e vjetër Sami Hmais, “kafeja më e mirë në Lindjen e Mesme!”, në lagjen siriane. 7 tetori la një boshllëk për të gjithë. Në Betlehem, në dyqanet dhe restorantet përreth Kishës së Lindjes dhe në xhepat e palestinezëve të të gjitha besimeve. Në të gjithë Bregun Perëndimor, me turizmin që ka rënë me 80%. Ata duhet të ia dalin mbanë. “Pra, e theva këmbën duke kërcyer nga Muri.” Çfarë, nga Muri? “Sigurisht. Çdo natë e kalojmë natën duke punuar atje, ilegalisht! Jemi me qindra e qindra prej nesh. Paguan një ryshfet prej njëqind shekelesh, ngjitesh sipër me litarë, me shkallë: dhe je në Izrael… Nëse je me fat, dikush prej andej të merr dhe qëndron një ose dy javë, punon me mund në kantierin e ndërtimit, ata kanë nevojë për ne, fli në kantierin e ndërtimit, nuk del kurrë dhe në fund shkon në shtëpi me katër ose pesë mijë shekele në xhep: një familje mund të jetojë me dyqind shekele në ditë.”
Dhe nëse je me fat? “Varet. Kam qenë me fat! Më 27 shkurt, ata vranë mikun tim Nizar ndërsa po ngjitej sipër; policia e qëlloi në kokë; ai kishte tre fëmijë. Shpesh nuk na shohin ose bëjnë sikur nuk na shohin, por kur vendosin të na shohin, jemi në telashe.” Nëntë kilometra larg Betlehemit, në restorantet e Jerusalemit Lindor ku izraelitët vijnë për të blerë bukë pite në Shabat, kjo çështje është një sekret i hapur: “Thjesht ndiq Murin: ngjitu kodrës dhe do t’i shohësh. Por ki kujdes se mos të marrin për hebre”, buzëqesh Rami, i cili drejton restorantin Abu Shukri në lagjen Beit Hanina. Izraeli ka konfiskuar tokat arabe këtu, duke shkaktuar përleshje të ashpra. Por është lajm i vjetër. Rami studioi në Firence, i pëlqen italianët dhe më tregon rrugën e kontrabandistëve. Askush nuk jep shifra zyrtare. Por shërbimet e sigurisë së Tel Avivit vlerësojnë në mënyrë jozyrtare se, që nga shkurtimi i lejeve të punës pas 7 tetorit, ndoshta dyzet mijë palestinezë në muaj hyjnë ilegalisht në Izrael për të punuar: të paguar me para në dorë, pa mbrojtje, skllevër të padukshëm, por të paçmuar për një sistem që përndryshe do të shpërthente.
Pengesa e madhe prej 708 kilometrash që ndërpret jetët dhe lagjet hebraike dhe arabe, e ndërtuar në vitet 2002-2003, gjatë Intifadës së dytë, për të parandaluar infiltrimin e “shahidëve” (bombarduesve vetëvrasës), duket larg të qenit e padepërtueshme. Të paktën dy pika, këtu në Beit Hanina për ata që vijnë nga jugu dhe në Tulkarm për ata që vijnë nga veriu, janë të njohura për kontrabandistët. Sipas Guy Hetzrony, CEO izraelit i Dhomës së Tregtisë Izraelito-Palestineze, vlerësimi prej dyzet mijë kalimesh të paligjshme në muaj “është plotësisht i besueshëm edhe nëse, natyrisht, askush nuk mund t’i numërojë ato”.
Një sistem i tillë sugjeron “korrupsion të brendshëm shumë të rëndë”: “Ryshfetet u paguhen palestinezëve që janë në kontakt me menaxherët izraelitë të kantiereve të ndërtimit… Besimi ka rënë që nga 7 tetori, por të dy popujt janë shumë të ndërvarur”.
Izraelitët vinin në Jerusalemin Lindor për të blerë materiale ndërtimi të lira; tani ata zgjedhin pllaka kineze më të shtrenjta. Por puna nuk është e lehtë për t’u zëvendësuar; ndërtimi gjithmonë u është besuar punëtorëve palestinezë që hynin rregullisht para sulmit të Hamasit. Zëvendësimi i punëtorëve të përjashtuar nga kufizimet qeveritare me punëtorë të sjellë kryesisht nga Sri Lanka dhe Uzbekistani ka rezultuar në kosto shtesë për viza dhe përkthyes, ushqim dhe akomodim, me një rënie prej 95% në industrinë e ndërtimit në kantieret e ndërtimit të banesave në vitin e parë pas 7 tetorit 2023.
Kjo shpjegon, nga njëra anë, presionin nga biznesmenët mbi qeverinë për të marrë leje për palestinezët që punojnë në vendbanime. Dhe, nga ana tjetër, sigurinë “e relaksuar” përgjatë Murit.
Para luftës, afërsisht 100,000 palestinezë nga Bregu Perëndimor punonin në Izrael, dhe 40,000 të tjerë ishin të punësuar në vendbanimet izraelite. Sot, ky numër është zvogëluar në vetëm 11% të asaj që ishte para 7 tetorit.
Në Izrael, afërsisht 7,000 palestinezë janë të autorizuar të hyjnë çdo muaj, të gjithë të klasifikuar si punëtorë thelbësorë në sektorë të tillë si mikpritja ose prodhimi i ushqimit. 9,000 të tjerë punojnë në vendbanime ose zona industriale aty pranë. Njëri prej tyre është Mamoun, 35 vjeç, me dy fëmijë për të mbajtur: “Është më e lehtë për ne të hyjmë ligjërisht në vendbanime sesa të hyjmë në Tel Aviv. Pse? Sepse atje, ata janë me nxitim për të ndërtuar dhe nuk shqetësohen të përcaktojnë nëse ne palestinezët jemi të rrezikshëm apo jo. Për më tepër, ne monitorohemi vazhdimisht nga kolonët e armatosur. Në Tel Aviv, nuk do të ishte kështu: para 7 tetorit, kishte një roje për çdo dhjetë prej nesh; tani, një për çdo pesë.”
Kalimi i Murit është ruletë ruse. Mund të shkojë mirë ose keq, siç shpjegon Wael: “Dy javë më parë, një djalë tjetër u vra në Beit Hanina.” Është e vështirë të mos e shohësh çështjen e sigurisë, edhe pse Bregu Perëndimor nuk është Gaza dhe ngatërresa midis palës arabe dhe asaj hebraike është e pazgjidhshme, nga një rrugë në tjetrën, pothuajse nga një ndërtesë në tjetrën. Terroristët që kryen një sulm vdekjeprurës në Ra’anana në janar 2024 punonin ilegalisht në Izrael. Në teori, skuadrat xhihadiste mund të ngjiteshin në Mur çdo natë së bashku me punëtorët. “Por ne jemi të bindur se ata janë njerëz të varfër; terroristët nuk lëvizin kështu”, pohon Hetzrony.
Autoriteti Palestinez këtu është në mungesë të përmbushjes së detyrimeve. Shkollat kanë shtyrë fillimin e vitit shkollor dhe janë të hapura vetëm tre ditë në javë, pagat e sektorit publik janë ulur deri në 50%. Ekonomia e Bregut Perëndimor është tkurrur në më pak se një të gjashtën e madhësisë së saj të vitit 2022, dhe papunësia tejkalon 30%.
E megjithatë, jeta rishfaqet me kokëfortësi këtu e atje. Mohamedi ishte një ciceron turistik. Tani ai instalon korniza alumini për dritare në Izrael. Por ai e ka planifikuar dasmën e tij pas tre muajsh. Ai po vë bast për paqen e Trump, dhe nesër do të kthehet për të shembur Murin. Ai më fton në ceremoni, “Duhet të vish.” Dhe më thotë lamtumirë, i gëzuar, duke kënduar melodinë që i bëri për vete të dashurën: “Duhet të jetë sepse të dua…”
