“E di shumë mirë se kur disa t’i lexojnë këto, do thonë, po ti ke qenë mësues, ke qenë këtu e aty, çfarë per..sekutimi ke pasur?! As nuk e kam thënë e as nuk do ta them se kam qenë disident i hapur, sepse do gënjeja”, thekson Marku, teksa shton se ka ndërgjegje të pastër meqë disa gjëra i kishte shprehur “hapur vetëm me njerëz tepër të besueshëm”.
Si gazetar i gazetës së parë në Mirditë i ishte dërguar një ftesë nga Tirana që t’i bashkohej një ekipi që katër vite para rënies së komunizmit ta vizitonte Parisin. Por kryeredaktori i kishte kërkuar t’ia jepte ftesën meqë ishte në moshë të plakur. Eprori pas kthimit do t’i tregonte shumëçka për Perëndimin. Në besim të plotë i kishte rrëfyer për qendrat e mbushura tregtare dhe dëfrimet e jetës së natës në “Qytetin e dritës”.
“Gjithçka atje është luks, më thotë, dhe nuk ka të krahasuar, por na kanë porositur të mos flasim”, kujton bisedën Marku. Dhe gojëhapur do të mbetej kur kryeredaktori nxori nga çanta një stilolaps dhe një banane të sjellë nga Parisi enkas për të.
“E mora, i them: Çfarë është? Një frutë ekzotike, më thotë. Haje. Mora ta ha ashtu me gjithë lëkurë, por më tha se duhet qëruar”, kujton Marku momentin interesant të gjysmës së dytë të viteve tetëdhjetë. “Edhe sot e asaj dite qesh me vete. Pikërisht, kur kisha ngrënë bananen e parë kapitaliste!”
Familja Marku përballej me kufizime të jashtëzakonshme ushqimore. Nëna e tij punonte edhe natën duke ujitur arat e kooperativës. Njëkohësisht duhej të kujdesej për motrën dhe vëllain e Gjergjit. “Dhe në krye të arës ishin dy djepa, sepse lindjet erdhën shpejt e shpejt në kohë. E pra vëllezërit dhe motrat e mi qanin në ata djepa pasi nuk e kishim të mjaftueshëm as qumështin e gjirit të nënës, që rropatej në arat e kooperativës, dhe as qumësht lope, sepse nuk kishte asgjëkundi! Çfarë të them më tepër!”
Molla nuk qërohet trashë!
Kadia, që në fund të viteve tetëdhjetë punonte si gazetar te “Zëri i Rinisë”, tregon një detaj interesant familjar. Çdo 5 maj, familja e tij hapte dyert për të pritur veteranët dhe veprimtarët e ndryshëm. Daja i Kadisë, Jahja Mulla, ishte dëshmor partizan.
“Ahere për të sajdisur miqtë, Fronti na jepte dy pako kafe më shumë, si dhe pesë kilogramë mollë. Të haje mollë në maj ishte luks i madh ahere”, kujton Kadia, atëherë në fillim të tridhjetave. Nëna e tij kujdesej që t’ia jepte mollët resë, Nini, që t’i shijonin nipat Arbri dhe Besi.
“Kanë vitamina, thoshte nëna, u forcojnë kockën. Para se të lindin ata, ajo i shante veteranët kur iknin, se i qëronin shumë trashë”.
Por krahasuar me pjesën tjetër të popullsisë, e pranon Kadia, familja e oficerit ushtarak “nuk jetonte keq”. Madje ishte bërë një ndarje “e paqenë” familjare që të merreshin më shumë djathë, mish dhe vezë me racione nga shteti. Me autorizim kishin marrë një lavatriçe dhe një frigorifer, ku “edhe miu do të thyente kokën po të mos ishte ftohtë”, shton Kadia, duke iu referuar frigoriferit të thatë. Sapunin e Rogozhinës, nëna dhe gruaja e tij e ndanin copë-copë që të shkrihej sa më shpejt në lavatriçe.
Një herë në vit, pas shumë mundimeve, shteti i jepte me autorizim familjes së ushtarakut një “kabinë me dërrasa” në plazhin e Durrësit. Dhe nuk mbaj mend, pushimet t’i kemi bërë pa ndonjë familje tjetër, thekson Kadia. “Gjithsesi, hareja e mbyste varfërinë dhe kushtet e këqija”.
Kadia, që në kohë demokracie raportoi tetëmbëdhjetë vjet nga Tirana për BBC-në, e kishte dëgjuar qysh në vitet gjashtëdhjetë, në fëmijëri, Radio Londrë» në “Orionin” sovjetik. Atëherë ua kishte shprehur dëshirën prindërve që të blinin një televizor, “si të Hasanit, fqinji i vetëm” që e kishte sjellë një nga Bashkimi Sovjetik./DialogPlul/naishtedikur.info
