Në një akt absurd që duhet të trondisë ndërgjegjen institucionale të vendit, Gjykata Kushtetuese ka dalë jashtë rolit të saj si interpretues i Kushtetutës dhe ka hyrë në territorin e ndalueshëm të shkrimit të saj. Me vendimin e dhënë së fundmi në çështjen “Sinaj”, ky institucion që supozohet të jetë gardiani fundor i rendit kushtetues, ka zhvlerësuar një kompetencë të qartë dhe ekskluzive të Kuvendit të Shqipërisë, duke krijuar një precedent të rrezikshëm, që ndryshon në heshtje vetë tekstin dhe frymën e Kushtetutës së Republikës.
Në qendër të kësaj ngjarjeje që meriton vëmendje institucionale, qëndron neni 70 i Kushtetutës. Paragrafi 3 i këtij neni ndalon që deputetët të përfitojnë pasuri që burojnë nga prona e shtetit ose e pushtetit vendor. Ndërsa paragrafi 4 është shumë më i saktë dhe procedural: nëse ka dyshime për shkelje të këtij rregulli, Kuvendi, me mocion të Kryetarit të Kuvendit ose të një të dhjetës së deputetëve, vendos për dërgimin e çështjes në Gjykatën Kushtetuese, e cila shqyrton papajtueshmërinë.
Pra, organ vendimmarrës është Kuvendi, jo thjesht një grup deputetësh. Iniciativa mund të vijë nga një e dhjeta e tyre, por pa vendimin formal të institucionit, procedura nuk ekziston. Kjo nuk është një zgjedhje politike, por një detyrim kushtetues. Kështu ka funksionuar në të gjitha rastet. Kështu ka gjykuar vetë Gjykata Kushtetuese deri më sot.
Por me vendimin “Sinaj”, kjo praktikë dhe kjo normë u përmbys. Gjykata vendosi se një e pesta e deputetëve mund t’i drejtohet drejtpërdrejt Gjykatës Kushtetuese, pa vendim të Kuvendit, duke u mbështetur në një dispozitë të një ligji të paautorizuar nga kushtetutëberësi.
Në këtë mënyrë, ajo anashkaloi faktin që neni 70/4 përbën një dispozitë të posaçme kushtetuese, që ka përcaktuar qartësisht mekanizmin institucional dhe kushtet për fillimin e procedurës së shqyrtimit të mandatit. Duke zgjedhur të zbatojë një nen të ligjit aty ku ekziston një rregullim i posaçëm nga vetë kushtetuta, Gjykata nuk interpretoi Kushtetutën, por e modifikoi atë, duke hequr një kompetencë nga Kuvendi dhe duke ia dhënë një pakice deputetësh.
Ky është një ndërrim roli: nuk është më Gjykata që interpreton Kushtetutën, por një gjykatë që e rishkruan Kushtetutën, duke fshirë me një vendim praktikën e saj dhe tekstin e vetë normës themelore të shtetit.
Gjykata Kushtetuese jo vetëm rrëzoi me një vendim të vetëm gjithë praktikën e saj të mëparshme kushtetuese, por as nuk denjoi të shpjegonte arsyet dhe nevojën e jashtëzakonshme që kishte për një ndryshim të tillë. Në çdo sistem serioz të së drejtës kushtetuese, zhvillimi i praktikës nuk është rregull, por përjashtim dhe si i tillë kërkon arsye të thelluara, të dokumentuara dhe domosdoshmërisht të argumentuara. Në këtë rast, ato mungojnë plotësisht. Në vend të një analize juridike bindëse, kemi një vendim të thatë dhe të heshtur që zhbën një precedent të qëndrueshëm, pa reflektim, pa arsyetim dhe pa asnjë ndjeshmëri ndaj peshës institucionale që mbart një ndryshim i tillë.
Asnjë nga vendimet e mëparshme të Gjykatës Kushtetuese nuk ka njohur këtë të drejtë për një të pestën e deputetëve. Për më tepër, kjo risi e imponuar bie ndesh me parimin themelor të ndarjes së pushteteve dhe me vetë jurisprudencën e gjykatës, e cila deri më tani ka respektuar rreptësisht faktin që parashikimet e posaçme kushtetuese nuk mund të zëvendësohen nga parashikime ligjore të paautorizuara nga Kushtetuta.
Ky vendim nuk është thjesht gabim interpretues – është një shkelje themelore e Kushtetutës, një akt që heq një kompetencë nga Kuvendi i Shqipërisë dhe ia jep një pakice deputetësh që nuk përfaqësojnë shumicën e institucionit.
Është një shfaqje e rradhës e krizës së sistemit gjyqësor në aspektin profesional dhe llogaridhënës. Ky vendim vetëm sa përforcon perceptimin se në emër të “shtetit të së drejtës” po ndërtohet një sistem jashtë kontrollit kushtetues.
Nëse Gjykata Kushtetuese nuk e mbrojti dot Kushtetutën, por i hoqi Kuvendit një kompetencë që ia njeh Kushtetuta, kush do të mbrojë më rendin kushtetues të Republikës?
