Në një intervistë për “Nazarko Podcast” në RTSH, ish-ministri i Mbrojtjes, Shaqir Vukaj, rrëfen prapaskenat e vitit 1997, shpërbërjen e ushtrisë shqiptare, hapjen e depove të armëve dhe rolin e aktorëve të huaj në atë periudhë delikate për vendin.
Ushtria shqiptare e politizuar dhe e shkatërruar nga brenda
“Po, amerikanët ishin këtu dhe ndihmonin, por gjithçka ndodhte në mënyrë spontane nga Shqipëria,” shprehet ai.
Sipas tij, një nga shenjat e politizimit ekstrem ishte leximi i detyrueshëm i gazetës “Albania” nga ushtarët, e cila financohej me fondet e ushqimit të tyre. Ai thekson se kjo përbënte një shkelje të rëndë dhe kontribuoi në çorganizimin e ushtrisë.
“Ushtria u politizua dhe më pas u çorganizua. E gjitha ndodhi nga brenda. Ne e shkatërruam vetë. Shërbimet e huaja ndoshta vëzhgonin, por nuk kishin pse të ndërhynin – situata u përkeqësua pa ndihmën e tyre,” thekson ai.
Depo armatimi të hapura me urdhër
Ai tregon se shpërthimi i dhunës në 1997 dhe marrja e armëve nga depot nuk ishte thjesht spontane. “Sali Berisha vetë ka pranuar se u hapën dy depo në Jug dhe më pas u dha urdhër të hapen të gjitha depot. Dhe kështu ndodhi në mënyrë të sinkronizuar në të gjithë Shqipërinë,” thekson ish-ministri, duke sugjeruar se pas kësaj qëndronte një vendim politik i centralizuar.
Sa ishte fuqia reale e ushtrisë shqiptare?
“Ne kishim 1,250 tanke, armatime të jashtëzakonshme. Shqipëria kishte rreth 1,600 depo armësh, të shpërndara në të gjithë territorin,” thotë ai. Sipas tij, kjo e vendoste Shqipërinë ndër vendet me më shumë armatim për frymë në botë.
Megjithatë, pas krizës, dëmi i shkaktuar ishte kolosal. “Në një intervistë kam përmendur një shifër – 670 milionë dollarë – por mendoj se ka qenë shumë më tepër,” shprehet ai. “Në disa depo gjetëm pjesë të papërdorura, si motorë avionësh të futur në kuti. Ndërsa kishte motorë avionësh, pa pasur fare avionë.”
Tragjedia e anijes dhe qëndrimi i Italisë
Një tjetër moment i rëndësishëm në rrëfimin e tij ishte përballja me tragjedinë e mbytjes së anijes shqiptare dhe reagimi i autoriteteve italiane. “Italianët mbajtën një qëndrim të dyfishtë – në disa raste ndihmuan, në të tjera e trajtuan situatën me arrogancë,” kujton ai. Ai përmend edhe takimin me ish-presidentin italian Romano Prodi, i cili premtoi publikisht: “Sado që të kushtojë, ne do ta nxjerrim anijen.”
Rusia dhe Shqipëria – marrëdhënie të komplikuara
Duke folur për periudhën e misionit diplomatik në Rusi, ish-ministri thekson: “Historikisht, Rusia ka mbështetur sllavët dhe grekët, dhe kjo ka pasur gjithmonë pasoja negative për shqiptarët.” Ai përmend traktatin e Shën Stefanit dhe Kongresin e Berlinit si raste ku Rusia kishte një rol vendimtar në cenimin e territoreve shqiptare.
