Statistikat e fundit të matjes së pasurisë dhe statusit socio-ekonomik në Shqipëri tregojnë se një përqindje e madhe e ekonomisë bazohet në informalitet dhe punëtorët me paga përbëjnë një pakicë të fuqisë punëtore, në ndryshim nga shumica e vendeve të zhvilluara.
Një përqindje e madhe e fuqisë punëtore supozohet të jetë gjithashtu e punësuar në bujqësi (rreth 35-40%), megjithëse besueshmëria e shifrave të tilla është e ulët. Një tjetër burim i madh i të ardhurave janë remitancat, paratë e sjella në familje nga anëtarët e familjes që punojnë jashtë vendit.
Megjithatë, të dhënat e reja nga pagat, profesionet dhe makinat e zbuluara në vitin 2021, të kombinuara me regjistrin civil të vitit 2008, mund të ndihmojnë në ofrimin e një mënyre relativisht të besueshme dhe të saktë për të matur statusin socio-ekonomik. Llogaritja e përdorur këtu përdor të ardhurat nga pagat e familjes, prestigjin e punës dhe vendndodhjen dhe makinat për të llogaritur një indeks përfundimtar që varion nga 0 në 100, ku një rezultat si 50 korrespondon me një status më të mirë se 50% të popullsisë dhe më keq se 50% tjetër.
“Medium.com”, një sajt që merret me publikimin e fakteve dhe statistikave për Shqipërinë, ka publikuar disa të dhëna në kuadër të një studimi të quajtur “Indeksi i Prestigjit”.
Metodologjia e përdorur për të llogaritur indeksin përfundimtar, përdor katër variabla për të arritur në të dhënat e disponueshme:
-Prestigji i profesionit
-Të ardhurat nga paga e familjes
-Prestigji i vendndodhjes
-Prestigji i automjetit
Duke përdorur të dhënat e rrjedhura të pagave të vitit 2021, autorët e këtij studimi kanë profesionin e çdo personi në Shqipëri bazuar në sistemin e klasifikimit ISCO-08. Për të renditur profesionet sipas prestigjit të tyre, janë përdorur tre masa: mosha mesatare e mbiemrit të njerëzve në secilin profesion, madhësinë mesatare të familjes së tyre dhe pagën mesatare. Kjo e fundit nuk funksionon gjithmonë, pasi disa profesione, si stomatologët, nuk kanë paga fikse.
Pra, përdoret madhësia e familjes dhe mosha mesatare e mbiemrit si tregues për statusin socio-ekonomik, pasi ka një korrelacion të fortë midis lindshmërisë më të ulët dhe arsimit të lartë në Shqipëri. Njerëzit me mbiemra që kanë një moshë mesatare të lartë nënkuptojnë fertilitet më të ulët dhe me gjasë jetëgjatësi më të lartë. Mesatarja e madhësisë së familjes ofron informacion të mëtejshëm në lidhje me normat e lindshmërisë dhe llojet e familjeve për çdo individ, dhe së fundi, pagat mesatare luajnë gjithashtu një rol vendimtar.
Ndërsa metodologjia është komplekse dhe padyshim ka paragjykime, rezultatet kanë qenë përgjithësisht të kënaqshme dhe kalojnë testin e nuhatjes. Ne mund të përdorim një sërë variablash për të kontrolluar indeksin mesatar dhe për të kuptuar rezultatet kryesore. Duke ekzaminuar adresat, shohim se rezultatet kryesore janë të vendosura në lagjet e pasura të Tiranës:
Shumica e 10 lagjeve më të mira janë në zonën e Bllokut në Njësinë 5
Numri 1 në listë është ajo që njihet jozyrtarisht si Rruga e Salës, ku jeton ish-kryeministri Sali Berisha dhe është një zonë e njohur për kafenetë dhe restorantet e bukura. Pjesa tjetër e top 10-ës përbëhet kryesisht nga lagje në zonën e Bllokut, ku liderët e regjimit komunist jetonin para vitit 1991 dhe aksesi ishte i kufizuar për të huajt.
Sa i përket profesioneve, kjo është lista e 10 më të mirëve:
Gjyqtarët dhe politikanët kryesojnë listën
Gjyqtarët, politikanët, menaxherët dhe disa profesionistë shumë të specializuar përbëjnë top 10 listën. Ne gjithashtu mund të kontrollojmë profesionet më pak prestigjioze:
Punëtorët e industrisë dhe bujqësisë përbëjnë 10-shen e fundit
Shumica e 10 profesioneve të fundit janë të lidhura me minierat, industrinë e këpucëve dhe bujqësinë. Këto janë zakonisht profesione me paga më të ulëta ose me rreziqe të larta fizike. Askush me burime të mira nuk do të pranonte të punonte në këto profesione.
Nëse shikojmë kompanitë dhe vendet e punës me rezultatet më të larta të indeksit të arritur, shohim se ato kanë të bëjnë kryesisht me kompani apo institucione të huaja:
Kompanitë dhe institucionet e huaja bëjnë pjesën më të madhe të top 10-shit
Indeksi na lejon gjithashtu të shqyrtojmë faktorë të tjerë të lidhur me historinë, si rajoni i origjinës, feja dhe përkatësia etnike e individëve. Kjo hartë tregon rezultatin mesatar të prestigjit sipas vendbanimit të origjinës:
Ka një varg vendbanimesh në pjesët më jugore të Shqipërisë që përbëjnë pjesën më të madhe të top listës. Këto përkojnë kryesisht me zonat që kishin edhe shkrim-lexim më të lartë në vitin 1945, megjithëse ka performancë të mirë edhe në zona si Tepelena dhe Skrapari.
Rajonet e fundit patën një nivel zhvillimi mesatar në vitin 1945 dhe pa qendër urbane të madhe, por morën pjesë me një ritëm të lartë në lëvizjen komuniste, duke korrur rezultatet e saj. Në pjesën tjetër të Shqipërisë, pjesë të gjelbra shohim më së shumti në zonat urbane (Tiranë, Durrës, Shkodër, Elbasan), si dhe në Tropojë, gjë që mund të shpjegohet me faktin se Sali Berisha, udhëheqës i Shqipërisë në periudhat 1992– 97 dhe 2005–13, erdhi nga ky rajon. Kështu, ndërkohë që ka vazhdimësi, disa rajone kanë përfituar edhe nga mjedisi historik politik.
