Liderët e G7-ës u mblodhën në Kanada për një samit dyditor, por papritur pasdite me orën locale, Donald Trump – pasi kishte firmosur deklaratën e përbashkët – njoftoi se do të kthehej në Uashington që mbrëmjen e së njëjtës ditë, pas darkës, “për t’u marrë me çështje shumë të rëndësishme”, pasi kishte postuar në rrjete sociale një mesazh që përfundonte me fjalët: “Evakuoni Teheranin”.
Sipas Fox News, presidenti ka urdhëruar që Këshilli i Sigurisë Kombëtare ta presë në “Dhomën e Situatave” në Shtëpinë e Bardhë. Ndërkohë në Kanada, sfondi ishte ai i peizazheve mahnitëse të Kananaskis, mes pyjeve dhe maleve të provincës perëndimore të Albertës, ku — ndonëse shumica e kanadezëve janë kundër idesë për t’u bërë shteti i 51-të i Amerikës — ekziston një pakicë e pasionuar që është pro, e zhgënjyer nga një qeveri që akuzohet se po kufizon tej mase industrinë vendase të naftës. Por në thelb, liderët po mblidhen në mes të një “fushe të minuar” nga krizat dhe tensionet, dhe nuk është aspak e qartë si do të mund të punojnë së bashku për t’i zgjidhur.
Një ilustrim i përsosur i këtyre përplasjesh ishte dalja e parë e Donald Trump në samit: përkrah kryeministrit kanadez — dhe mikpritësit — Mark Carney, presidenti amerikan u tha gazetarëve se nxjerrja e Rusisë nga grupi që dikur quhej G8 “ishte një gabim”, duke ia atribuar fajin Barack Obamës dhe ish-kryeministrit kanadez Justin Trudeau (kjo ndodhi në vitin 2014, pas aneksimit të Krimesë nga Rusia).
Trump shtoi se kjo nuk do të thotë që Rusia mund të rikthehet sot, sepse ndoshta është shumë vonë: “Por ishte një gabim i madh. Ajo luftë nuk do të kishte ndodhur, sepse do ta kishe armikun tënd në tryezë dhe në atë kohë nuk ishte as vërtet armik… Putini flet me mua dhe me askënd tjetër, sepse u ndje thellësisht i fyer kur e përjashtuan nga G8. Unë, ju, çdokush tjetër do të ishte ndjerë i fyer. Ai nuk ishte i lumtur dhe unë jam dakord me të”. I pyetur më tej, Trump tha se përfshirja e Kinës në G7 “nuk do të ishte ide e keqe”.
Fjalët në mbrojtje të Putinit vijnë ndërkohë që europianët po përpiqen të bindin aleatin amerikan që të jetë më i ashpër me liderin rus. “Duhet të rrisim presionin mbi Moskën për ta sjellë në tryezën e negociatave”, deklaroi presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen. Kancelari gjerman Merz kishte përsëritur dëshirën që SHBA të miratojë sanksione të reja, duke iu bashkuar Europës. “Europa e thotë këtë por ende nuk e ka bërë, të shohim nëse ata do të jenë të parët”, deklaroi Trump. Sot në samit do të jenë sekretari i NATO-s Rutte dhe vetë Zelensky, por jo Trump.
Dita e djeshme ishte përqendruar te tregtia — prioriteti i samitit —, mineralet kritike dhe Kina. Brukseli po përpiqet të arrijë një marrëveshje me Uashingtonin përpara se të hyjë në fuqi më 9 korrik rritja e tarifave mbi importet nga BE-ja. “Nuk do të ketë një zgjidhje në këtë samit, por ndoshta mund t’i afrohemi me hapa të vegjël”, tha Merz në lidhje me përpjekjen e përbashkët të tij, Macron dhe Giorgia Melonit për ta diskutuar këtë çështje me Trump.
Sipas gazetës gjermane Handelsblatt, BE do të ofrojë një tarifë fikse prej 10% për të gjitha eksportet drejt SHBA-së në përpjekje për të shmangur tarifa më të larta mbi makinat, barnat dhe pajisjet elektronike. Por mbi të gjithë samitin rëndon hija e konfliktit mes Izraelit dhe Iranit. Europianët duan që Trump të ndërmjetësojë për një armëpushim.
Kryeministri britanik Keir Starmer deklaroi mëngjesin e djeshëm: “Mendoj se ekziston një konsensus për de-përshkallëzimin”. Një zyrtar i Shtëpisë së Bardhë u tha gazetarëve se Trump nuk kishte ndërmend ta firmoste projekt-deklaratën, edhe pse gjermanët sqaruan se po punohej ende për tekstin në përpjekje për ta bindur. G7 më në fund arriti një deklaratë të përbashkët që kërkon “që zgjidhja e krizës iraniane të çojë në një de-përshkallëzim më të gjerë të armiqësive në Lindjen e Mesme, përfshirë armëpushimin në Gaza”. Gjuha e tekstit u ndryshua për të përfshirë faktin se Irani është “burimi kryesor i destabilitetit dhe terrorit në rajon”.
“Po, Irani tani do të flasë — u tha Trump gazetarëve — por duhej ta kishte bërë më herët. Irani nuk po fiton këtë luftë… dhe duhet të flasë menjëherë, para se të jetë shumë vonë”. “Mendoj se një marrëveshje do të firmoset, diçka do të ndodhë, Irani do të ishte i çmendur të mos e firmoste”, shtoi ai, pas një takimi bilateral me Starmer. “Në thelb Irani është në tryezën e negociatave, duan të bëjnë një marrëveshje dhe sapo të largohem nga këtu, do të bëjmë diçka, por më parë duhet të largohem, kam një angazhim këtu, me shumë vende, përfshirë Mbretërinë e Bashkuar”. Më vonë, në rrjete sociale, Trump shkruante sërish: “Irani duhej ta kishte firmosur marrëveshjen… Irani nuk mund të ketë një armë bërthamore. E përsëris! Të gjithë duhet të evakuojnë menjëherë Teheranin!”./Corriere della Sera
