Një pjesë e madhe e bizneseve në vend raportojnë humbje të mëdha për shkak të reduktimit të shitjeve edhe pas rihapjes së ekonomisë.
Parashikime të tilla të zymta ndërkombëtarët i kanë dhënë që prej fillimit të pandemisë, por këtë herë Banka Botërore në bashkëpunim me Korporatën Ndërkombëtare të Financave kanë sjellë të dhëna konkrete për gjendjen e bizneseve në vendin tonë. Ditën e djeshme BB dhe IFC kanë publikuar një raport të ndërtuar në bazë të të dhënave të një sondazhi të kryer në Shqipëri pas heqjes së kufizimeve.
Sipas raportit, vendi ynë ka pësuar dëmet më të mëdha në tregun e punës dhe klimën e biznesit gjatë pandemisë, ku 71% e bizneseve raportojnë rënie të xhiros ditore. Në këto parametra vendi ynë regjistrohet si më i dëmtuari në rajon nga pandemia.
“COVID-19 shkaktoi një bilanc marramendës për firmat shqiptare, por vendi nuk është një treg i jashtëm për sa i përket ndikimit: 71% e firmave në Shqipëri raportuan ulje të kërkesës, e cila është e njëjtë me Greqinë dhe Moldavinë, e krahasueshme me Italinë, Gjeorgjinë dhe Bullgarinë dhe më keq se Sllovenia dhe Kroacia. Ndërsa kërkesa ra, shitjet ranë mesatarisht me 52%, e cila është e ngjashme me Moldavi, Itali dhe Gjeorgji, por më keq se në Greqi, Bullgari, Slloveni dhe Kroaci.
Por, firma shqiptare të përfshira në studim përjetuan një rënie të ndjeshme të shitjeve, shoqëruar me ndërprerje të zinxhirit të furnizimit në vendet që prodhojnë makineritë dhe pajisjet, duke ndikuar më tej në inventarin e firmës. Për shkak të pasigurive në rritje, firma vendosi të përmbahet nga vendosja e porosive afatgjata”, thuhet në raport. Sipas raportit, bizneset të cilat arritën të ruanin qëndrueshmërinë ishin ato biznese që mund të kryenin punën online, gjithsesi edhe këto kategori regjistruan shkurtime në staf ose reduktim të orarit të punës.
Subvencionimi i pagave në vështirësi
Përmes këtij raporti, institucionet e vlerësojnë planin e qeverisë për të subvencionuar pagat e punonjësve në bizneset riprodhuese, por nga ana tjetër e shohin si të pamundur për t’u vënë në zbatim në këtë vit. Në raport thuhet se, zgjatja në kohë e pandemisë do të përkeqësojë klimën e biznesit në Shqipëri si dhe do të vërë në vështirësi sistemin fiskal, për këtë arsye qeveria do ta ketë të pamundur t’u financojë pagat. “Sondazhi nënvizon ashpërsinë e ndikimit të pandemisë në firmat shqiptare.
Mbështetja më e rëndësishme e qeverisë në nivelin e firmës duket se kanë qenë subvencionet e pagave që është një instrument efektiv për goditjet e përkohshme. Nëse kriza COVID-19 zgjatet, sigurimi i subvencioneve të mëtejshme të pagave do të jetë sfidues duke pasur parasysh hapësirën e kufizuar fiskale. Qeveria ka të ngjarë të duhet të vazhdojë të bëjë zgjedhje të vështira dhe sektori privat ka të ngjarë të duhet të bëjë rregullime të mëtejshme ndërsa pandemia vazhdon”, theksohet në raport. Sipas bankës, kjo do të përkeqësojë edhe më shumë tregun e punës.
Kriza në punësim
Referuar të dhënave të mësipërme dhe raportimit të bizneseve në lidhje me stafet vendi ynë raportohet si shteti që pësoi humbje më të larta pune, çka pritet të jenë në këtë gjendje edhe për 2021. Sipas raportit gjatë pandemisë mbi 28% e bizneseve shkurtuan stafin. “28% e firmave ulën numrin e punëtorëve të përhershëm, një pjesë shumë më e lartë se në Greqi, Itali, Moldavi dhe Kroaci. Mesatarisht, firmat shqiptare ulin numrin e tyre të punëtorëve me kohë të plotë me 11% që është dukshëm më keq se në Greqi, Itali dhe Kroaci, megjithëse më mirë se në Gjeorgji dhe e krahasueshme me nivelet në Slloveni, Moldavi dhe Bullgari”, evidenton raporti. Më tej theksohet se, ndikimet në punësim ne shtete të ndryshme mund të jenë shoqëruar pjesërisht me strukturën e paketave të qeverisë për mbështetjen e bizneseve.
