Kështu tha për Radion Evropa e Lirë zëdhënësja e Gjykatës, Angela Griep, kur u pyet nëse financimi i këtij institucioni do të preket pas pezullimit të përkohshëm të financimit nga SHBA-ja.
Griep nuk dha informacione nëse stafi i Gjykatës, që vjen nga SHBA-ja, preket nga ky vendim ose jo.
Presidenti amerikan, Donald Trump, përmes një urdhri ekzekutiv ka ngrirë për 90 ditë ndihmën ndërkombëtare. Ngrija e financimit të programeve të ndihmës është pjesë e përpjekjes së presidentit amerikan, që t’i përshtatë këto programe me qëllimet e tij të politikës së jashtme.
Por, nuk ka konfirmim nëse ky pezullim prek edhe Dhomat e Specializuara dhe Zyrën e Prokurorit të Specializuar të Kosovës, me seli në Hagë të Holandës.
Këto institucione, që njihen edhe si Gjykata Speciale, hetojnë krimet e pretenduara të pjesëtarëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, të kryera kundër pakicave etnike dhe rivalëve politikë që nga janari i vitit 1998 deri në dhjetor të vitit 2000.
Aktualisht, në Hagë po zhvillohen disa gjykime ndaj ish-krerëve të UÇK-së dhe gjykata po ashtu ka shpallur edhe disa vendime dënuese.
Kush e financon Gjykatën Speciale?
Gjykata Speciale financohet nga Bashkimi Evropian, por edhe nga shtetet e treta kontribuuese, ku bëjnë pjesë Shtetet e Bashkuara, Kanadaja, Norvegjia, Zvicra dhe Turqia.
Dhomat dhe Prokuroria e Specializuar aktualisht kanë një buxhet prej 97.1 milionë eurosh, që përfshin periudhën nga 15 qershori i vitit 2023 deri më 14 qershor 2025.
I gjithë buxheti është financuar nga BE-ja, por shtete të tjera po ashtu kontribuojnë për programe të caktuara.
Në këtë kontekst, SHBA-ja kryesisht kontribuon në financimin e disa punonjësve, thotë Griep.
Sipas raportit të fundit vjetor të Gjykatës, që i përket vitit 2023, SHBA-ja renditet e dyta, pas Holandës – shtetit mikpritës të selisë së Gjykatës – sa i përket numrit të punonjësve në Dhomat e Specializuara dhe Zyrën e Prokurorit të Specializuar.
Punonjësit e emëruar nga SHBA-ja në poste të ndryshme, ofrojnë ekspertizën e tyre në Gjykatën Speciale.
Dhomat dhe Prokurorinë e Specializuar punësojnë dy kategori punëtorësh: punonjës të emëruar përmes autoritetit shtetëror (seconded) dhe punonjësit e kontraktuar. Por, në Speciale kontribuojnë edhe praktikantë nga shtetet e BE-së dhe shtete tjera kontribuuese.
SHBA-ja financon punëtorët e saj që janë të emëruar përmes autoriteteve shtetërore.
Në Gjykatën Speciale, këta punonjës që caktohen të punojnë në Hagë, njëkohësisht mbesin të punësuar edhe në institucionet në SHBA, kryesisht në Qeveri, organizata ndërkombëtare apo agjenci të zbatimit të ligjit.
Këta punonjës në përgjithësi, por edhe varësisht nga procedurat e shteteve për emërimin e personelit, shërbejnë në Gjykatën Speciale për të paktën një vit, me mundësi të zgjatjes së shërbimit.
Shpenzimet e tyre, përfshirë pagat, kontributet për sigurime shëndetësore, shpenzimet e udhëtimeve dhe kompensimet e tjera i mbulon shteti që i ka emëruar.
Atyre po ashtu, në varësi të rrethanave, u paguhet edhe mëditjet.
Në mesin e punonjësve amerikanë, janë edhe gjykatës dhe prokurorë të specilizuar. Nënkryetari i gjykatës është amerikani, Charles L. Smith III, ndërkaq kryeprokurore është amerikania, Kimberly West, që mori këtë post më 2023.
Gjykatësi Smith, po ashtu është gjykatësi kryesor në rastin më të madh pranë gjykatës, atë kundër ish-krerëve të UÇK-së: ish-presidentit të Kosovës, Hashim Thaçi, ish-kryeparlamentarëve Jakup Krasniqi dhe Kadri Veseli dhe ish-deputetit, Rexhep Selimi.
Sipas të dhënave, deri më 31 dhjetor 2023, në Gjykatën Speciale ishin të punësuar 283 persona, nga ta afër 30 nga SHBA-ja. Numri i punonjësve të emëruar përmes autoriteteve shtetërore po ashtu është rritur më 2023 dhe tre nga ta ishin nga SHBA-ja dhe Zvicra.
Financuesit e Gjykatës Speciale mbulojnë shpenzimet e operimit të këtij institucioni, por edhe financojnë programe dhe aspekte të caktuara të operimit. Shembull, Norvegjia ka financuar renovimin e ndërtesës së Gjykatës dhe Zvicra, përmes një granti, ka kontribuar në financimin e programit të informimit që nga viti 2018.
REL
