Liberalët e Mark Carney-t kanë fituar zgjedhjet federale të Kanadasë, duke u mbështetur në një reagim të ashpër anti-Trump për të formuar qeverinë e ardhshme. Kjo është një kthesë mahnitëse politike për një parti që konsiderohej gjerësisht e harruar vetëm pak muaj më parë. Nuk është ende e qartë nëse partia e cila ka qenë në pushtet për gati një dekadë do të jetë në gjendje të sigurojë shumicën, ndërsa rezultatet vazhdojnë të shfaqen. Ja katër pikat nga zgjedhjet ku opozita konservatore shënoi fitore të mëdha, por prapë humbi.
1. Kërcënimet e Trump u bënë çështja përcaktuese
Nuk ka dyshim se kërcënimet dhe komentet e presidentit amerikan për tarifa që minojnë sovranitetin e Kanadasë luajtën një rol të jashtëzakonshëm në këto zgjedhje, duke i bërë papritur lidershipin dhe mbijetesën ekonomike të vendit çështjet përcaktuese të fushatës.
Mark Carney e përdori këtë në avantazhin e tij, duke kandiduar po aq shumë kundër Trump sa edhe kundër rivalit të tij kryesor të opozitës, udhëheqësit konservator Pierre Poilievre. Carney paralajmëroi se Kanadaja ishte në një moment krize, duke thënë shpesh gjatë fushatës zgjedhore se Trump dëshiron të shkatërrojë vendin në mënyrë që Amerika të t’i zotërojë.
Poilievre e përmendi Trumpin shumë më rrallë gjatë fushatës, duke e përqendruar mesazhin e tij në çështjet e brendshme koston e jetesës, krizën e përballueshmërisë së strehimit dhe krimin dhe duke i vënë në shënjestër liberalët për reputacionin e tyre në këto çështje.
Carney – i cili e ka shpallur marrëdhënien e vjetër me SHBA-në “të mbaruar” planifikon të fillojë negociatat për një marrëdhënie të re ekonomike dhe sigurie menjëherë pas zgjedhjeve. Kevin O’Leary, një biznesmen kanadez i afërt me Trumpin, i cili më parë kandidoi për udhëheqjen e Konservatorëve, pranoi se ishte një strategji e suksesshme fushate.
“Tani për tani, kanadezët janë shumë të frustruar me Amerikën dhe Carney e ka përdorur këtë në avantazhin e tij. Ai arriti t’i shpërqendronte kanadezët nga gabimet e tij… dhe t’u thoshte Mos e shikoni më këtë. Shikoni në jug të kufirit dhe unë mund t’ju shpëtoj,” tha ai BBC-së pak para mbylljes së qendrave të votimit.
2. Një debutim mahnitës për një aktor të ri në politikë
Në fillim të vitit, Carney ishte një ish-bankier qendror pa përvojë si politikan. Nga mesi i marsit, ai po betohej si kryeministër i pari që nuk kishte mbajtur kurrë më parë një post publik të zgjedhur pas një fitoreje të thellë në garën për udhëheqjen e liberalëve.
Tani, ai është përballur me elektoratin kanadez si pjesëmarrës në fushatë për herë të parë, fitoi një vend në Dhomën e Komunave në zonën e Otavës dhe e udhëhoqi partinë e tij drejt një fitoreje të papritur. Carney kishte kohë që flirtonte me hyrjen në politikën kanadeze dhe e shfrytëzoi momentin, duke u futur me shpejtësi pas dorëheqjes së papritur të ish-kryeministrit Justin Trudeau në janar.
Ai gjithashtu shfrytëzoi plotësisht peizazhin e ri politik, duke u mbështetur në përvojën e tij duke ndihmuar Kanadanë dhe Mbretërinë e Bashkuar të përballonin krizat e mëparshme në një kohë kur kanadezët ndiheshin të shqetësuar për të ardhmen e tyre ekonomike.
Njoftimi i Trump në fund të marsit për taksa globale mbi importet e automobilave të huaja i dha Carney-t mundësinë për të bërë publikisht një audicion për të mbajtur punën e tij gjatë fushatës. Ai arriti të tërhiqej nga hetimet dhe të merrte përsipër rolin e kryeministrit, duke caktuar një telefonatë me presidentin dhe duke u takuar me ministrat e kabinetit amerikan.
3. Konservatorët shënojnë fitore, por prapëseprapë dështojnë
Në zgjedhje të tjera, këto do të kishin qenë të suksesshme për Konservatorët. Në vitin 2011, Konservatorët fituan shumicën me 39.6% të votave. Lideri konservator Pierre Poilievre është në rrugën e duhur për ta mposhtur këtë herë, me afërsisht 41% të votave me pak më pak se gjysma e raportimeve të sondazheve, sipas Election Canada.
Aktualisht parashikohet që ata kanë fituar 149 vende kjo është një rritje nga 120 që kishin fituar në kohën e shpërbërjes, kur u shpallën zgjedhjet në mars. Udhëheqësi konservator u përqendrua kryesisht në shqetësimet e brendshme, duke ia drejtuar mesazhin e tij votuesve të pakënaqur nga ajo që Poilievre e quajti një “dekadë e humbur liberale”.
Por me votën progresive që u bashkua rreth liberalëve, këto shifra nuk ishin të mjaftueshme këtë herë. Kjo do të jetë një humbje e hidhur për Konservatorët, të cilët vetëm disa muaj më parë kishin një rrugë të qartë drejt fitores dhe tani do të duhet të gjejnë rrugën përpara pas një serie humbjesh zgjedhore. Tani do t’i mbetet partisë të vendosë nëse dëshiron ta mbajë Pierre Poilievre si udhëheqës, i cili është i treti që kanë pasur që kur liberalët fituan zgjedhjet e vitit 2015.
4. Rënia e Demokratëve të Rinj të krahut të majtë
Në këto zgjedhje, partitë më të vogla politike kanë pësuar një goditje të fortë, pasi kanadezët zgjedhin t’i mbështetin votat e tyre ose liberalët ose konservatorët veçanërisht Demokratët e Rinj të krahut të majtë, ose NDP. Disa nga partitë më të vogla kanë humbur një sasi të konsiderueshme votash veçanërisht NDP-ja, e cila ka marrë vetëm 5% të votave të numëruara në të gjithë Kanadanë deri më tani, krahasuar me 18% në vitin 2021. Jagmeet Singh, i cili ka qenë udhëheqës i NDP-së për gati tetë vjet, humbi mbështetjen e tij në British Columbia dhe njoftoi se do të japë dorëheqjen.
“Sigurisht që e di që kjo natë është një natë zhgënjyese për Demokratët e Rinj. Ne jemi të mundur vetëm nëse ndalojmë së luftuari”, tha ai.
Të Gjelbrit gjithashtu kanë parë që pjesa e tyre e votave është përgjysmuar nga 2% në 1%. Shachi Kurl, president i Institutit Angus Reid, një organizatë jofitimprurëse për kërkimin e opinionit publik, i tha BBC-së se retorika e Trumpit ishte arsyeja e këtij ndryshimi drejt liberalëve.
“Kërcënimet, bisedat për aneksim, të gjitha këto kanë qenë një motivues i madh për votuesit e majtë të qendrës”, tha ajo.
Blloku i Kebekut, partia sovrane, ka ruajtur një përqindje votash prej 8%, megjithëse mbetet për t’u parë se si kjo përkthehet në vende. Kjo bazohet në rreth 30% të raportimeve të sondazheve. Kanadaja nuk ka një sistem dypartiak, edhe pse historikisht ka votuar në qeveri konservatore ose liberale në një farë mënyre./BBC
