Zbardhet raportit i delegacionit holandez, i cili vizitoi Shqipërinë më 6 maj. Në raportin e tyre janë renditur të gjitha pikat që Shqipëria ka shënuar progres dhe ato në të cilat duhet ende që të punojë.
Pjesë nga Raporti:
Në Tiranë, raportuesi Anne Mulder takoi nënkryetaren e parlamentit, zonjën Vasilika Hysi dhe një numër parlamentarësh të tjerë. Ai gjithashtu mbajti bisedime me kreun e opozitës, Lulzim Basha. Nga ana e qeverisë, raportuesi zhvilloi bisedime me Kryeministrin Edi Rama, Ministrin për Evropën dhe Punëve të Jashtme, Gent Çakaj, Ministrin e Brendshëm, z. Sandër Lleshaj dhe Zëvendësministrit të Drejtësisë z. Toni Gogu dhe Znj. Fjoralba Caka.
Në diskutimet e tij, raportuesi u përqëndrua në pesë prioritetet për reforma që konsiderohen si kushte për hapjen e negociatave për anëtarësim: reforma e gjyqësorit dhe administratës publike, lufta kundër korrupsionit e krimit të organizuar dhe mbrojtja e të drejtave të njeriut. Raportuesi gjithashtu shqyrtoi funksionimin e demokracisë parlamentare.
Raportuesi Anne Mulder vuri re se Shqipëria po bën përparime serioze në reformat gjyqësore. Procesi i verifikimit që po kryhet nga një komision i pavarur kualifikimi rivlerëson gjyqtarët dhe prokurorët publik sipas kompetencës profesionale, paanësisë dhe kritereve të integritetit dhe është në rrugën e duhur. Komisoni ka dhënë më shumë se 140 vendime dhe në 40% të rasteve, zyrtarët janë shkarkuar. Në apel, shumica dërrmuese e shkarkimeve janë pranuar.
Por gjithashtu ka pasur gjithashtu një shkallë të vetë-spastrimit: disa gjyqtarë dhe prokurorë kanë dhënë dorëheqjen. Procesi është duke u monitoruar nga Operacioni Ndërkombëtar i Monitorimit (IMO) i Komisionit Evropian dhe Shteteve të Bashkuara.
Shqipëria ka bërë një ndryshim thelbësor në kushtetutën e tij me qëllim që IMO të jetë ligjërisht i mundur.Shqipëria ka krijuar edhe institucione të reja në fushën e drejtësisë dhe sundimit të ligjit, duke përfshirë Këshillin e Lartë Gjyqësor, Këshillin e Lartë Prokurorial dhe Këshillin e Emërimit të Drejtësisë, të cilat janë përgjegjëse për rekrutimin, përzgjedhjen, vlerësimin dhe emërimin e zyrtarëve në gjyqësor.
Një tjetër institucion i ri, Prokuroria Speciale dhe njësia hetuese e anti-korrupsionit dhe krimit të organizuar (Struktura e Veçantë Anti-Korrupsion ose SPAK) është gjithashtu në procesin e ngritjes. Procesi i verifikimit dhe vlerësimi i kandidatëve të cilët kanë aplikuar për një vend SPAK po vijon. Për këtë arsye, institucioni nuk është ende funksional.
Sa i përket Gjykatës Kushtetuese aktualisht ekziston vetëm një gjyqtar në detyrë, dhe nëntë vende të tjera janë të lira. Prandaj, nuk mund të konsiderohet aktualisht si një institucion shtetëror funksional.
Qeveria argumenton se kjo është për shkak të suksesit të procesit të verifikimit, i cili ka çuar në shkarkimin ose dorëheqjen e disa gjyqtarëve duke premtuar se vendet e lira do të plotësohen para verës. Megjithatë, kritikët e qeverisë flasin për një krizë kushtetuese, në të cilën kontrollet dhe balancat janë zhdukur pasi qeveria ka marrë pushtetin e Gjykatës Kushtetuese.
