Tre orë bisedime, por pa ndonjë përparim konkret, shënuan takimin e parë mes ministrave të Jashtëm të Francës, Gjermanisë dhe Mbretërisë së Bashkuar, përkrah përfaqësueses së lartë të BE-së për politikën e jashtme, Kaja Kallas, dhe ministrit të Jashtëm iranian, Abbas Araghchi. Takimi u zhvillua në një hotel në Gjenevë, një javë pas fillimit të sulmeve izraelite ndaj impianteve bërthamore dhe ushtarake në Teheran – sulme që synojnë ta pengojnë Iranin të afrohet me mundësinë për të prodhuar një armë bërthamore.
Qëllimi i takimit ishte bindja e Iranit për të pranuar kontrolle më të rrepta nga AIEA mbi programin e tij bërthamor dhe aktivitetet balistike, në mënyrë që të shmanget një ndërhyrje ushtarake nga Shtetet e Bashkuara.
Presidenti francez Emmanuel Macron deklaroi se vendet evropiane kishin përgatitur një “ofertë negociuese gjithëpërfshirëse” për t’ia paraqitur Iranit, me synimin për t’i dhënë fund armiqësive me Izraelin.
Megjithatë, para fillimit të bisedimeve, ministri iranian Araghchi deklaroi për televizionin shtetëror iranian se “në kushtet aktuale, ndërsa vazhdojnë sulmet e regjimit sionist, nuk jemi duke kërkuar negociata me askënd”.
Ai shtoi se nuk kishte “asgjë për të diskutuar me Shtetet e Bashkuara, të cilat janë bashkëpjesëmarrëse në këto krime”, por u shpreh më i hapur ndaj europianëve: “Nëse kërkojnë dialog dhe jo negociata – të cilat për momentin nuk kanë kuptim – nuk kemi asnjë problem”, tha ai, duke sqaruar se bisedimet do të fokusoheshin “vetëm te çështjet bërthamore dhe rajonale”, ndërsa Irani nuk do të zhvillojë bisedime për raketat e tij me askënd.
Evropianët duan të shmangin një përshkallëzim të mëtejshëm në rajon. Shefja e diplomacisë së BE-së, Kaja Kallas, tha se gjatë takimit “u ra dakord të diskutohen çështjet bërthamore, por edhe çështje më të gjera, dhe të mbahen të hapura kanalet e komunikimit”. Ministri francez Jean-Noël Barrot u shpreh se “ministri iranian shprehu gatishmërinë për të vazhduar diskutimet mbi programin bërthamor dhe mbi të gjitha temat. Ne presim që Irani të angazhohet në diskutime, përfshirë edhe me Shtetet e Bashkuara, për një zgjidhje të negociuar të konfliktit”.
Ministri i Jashtëm gjerman, Johann Wadephul, i cilësoi bisedimet si “shumë serioze” dhe theksoi se “për Gjermaninë, është me rëndësi thelbësore mbrojtja e interesave të sigurisë së Izraelit”. Homologu i tij britanik, David Lammy – i cili të enjten kishte zhvilluar takime në Uashington me Sekretarin amerikan të Shtetit Marco Rubio dhe të dërguarin e presidentit Trump për Lindjen e Mesme, Steve Witkoff – tha se evropianët e kanë bërë të qartë se “Irani nuk mund të ketë një armë bërthamore” dhe i bëri thirrje Teheranit të vazhdojë bisedimet me SHBA-në.
Dy ditë më parë, Rubio kishte zhvilluar bisedime edhe me ministrin italian të Jashtëm, Antonio Tajani, si dhe me homologët nga Franca, Gjermania dhe Mbretëria e Bashkuar (grupi E3 që ka pasur një rol kyç në marrëveshjen bërthamore të vitit 2015).
Sipas burimeve diplomatike, Rubio ka sinjalizuar se Uashingtoni është i hapur për bisedime të drejtpërdrejta, megjithëse është duke përgatitur edhe një mundësi ndërhyrjeje ushtarake. Sipas CNN, një zyrtar amerikan konfirmoi se presidenti Trump e mbështet diplomacinë evropiane.
Para sulmeve izraelite, Teherani dhe Uashingtoni po negocionin mundësinë e një marrëveshjeje të re diplomatike mbi programin iranian. Për momentin, Irani nuk ka ndërmend të ndalë pasurimin e uraniumit – që, sipas tij, ka qëllime paqësore – megjithëse është i vetmi vend pa armë bërthamore që e pasuron uraniumin deri në nivelin 60%, shumë pranë nivelit 90% që nevojitet për armë bërthamore.
“Shifra mund të jetë më e ulët, por nuk do ta ndalim”, tha për CNN Majid Farahani, një zyrtar i presidencës iraniane.
Agjencia iraniane e lajmeve IRNA raportoi se bisedimet në Gjenevë ishin “serioze dhe me një qasje respektuese”, por janë pezulluar për “konsultime të brendshme” dhe “nuk përbëjnë fundin e dialogut”./ Corriere della Sera
