Janina apo Ioannina për fqinjët, vendi i lavdisë dhe rënies tragjike të Ali Pashë Tepelenës.
Mbi kodër, në pjesën perëndimore të qytetit, brenda kështjellës mesjetare gjendet varri pa kokë i Ali Pashait, i fortifikuar me një kupolë të hekurt.
Pranë tij thuhet se prehet Emineja, gruaja e parë dhe një foshnjë, eshtrat e së cilës janë zbuluar aty pranë, që thuhet të ketë qenë vajza, të cilët Pashai e mbyti pasi nuk donte fëmijë femra.
Siç dihet, “Luani i Janinës” pati tre djem. Katër ishin gratë që janë martuar zyrtarisht me Ali Pashë Telenën.
E para Emine Hanemi, vajza e pashait të Delvinës. E dyta, Katerina e Tepelenës, e treta Jorgjia, dhe në fund të jetës u martua me Vasiliqinë.
Ai ishte 73-vjeç, ajo ishte një 16-vjeçare nga Pleshevica e Filatit në Çamëri.
Pranë varrit është Xhamia e Fitores, e ndërtuar në rrënojat e një kishe bizantine më 1430 –ën. Formën e fundme ia dha Ali Pashai. Fotis Rapakusis, rrëfen për grupin e turistëve dashurinë e madhe që Ali Pashai kishte për gruan e parë Eminenë, me të cilën edhe pse pa kokë prehet pranë.
Thuhet se pas vdekjes së saj, Pashai dilte netëve dhe mbi varrin e saj lotonte.
Pamja piktoreske që ofron liqeni që rrethon kështjellën bëhet e zymtë nga legjenda se Pashai mbyti 18 vajza , duke i futur në thashë me grykë të mbyllur dhe lidhur me gurë…
Gjithçka nisi nga Zonja Frosina, gruaja pas së cilës u dashurua marrëzisht i biri i Ali Pashait, Muhtari .
“Frosina ishte e martuar me një tregtar. Kur iknin jashtë Pashai iu mbante familjet peng që të kishte sigurinë se ata do të ktheheshin. Frosina u lidh me djalin e Ali Pashës dhe kur u morr vesh kjo lidhje qe skandal për kohën”- rrëfen Rapakusis.
Gruaja e Muhtarit dhe nusja e djalit tjetër, motra dhe bijat e Pashait të Beratit thuhet se i vunë veton Pashait për të vendosur nderin në vend.
Për të mos e bërë publik skandalin e familjes së tij, por edhe për të kënaqur nuset dhe për të ruajtur aleancën me Pashain e Beratit, Ali Pashai nxori një dekret për të pastruar qytetin nga prostitutat.
U gjetën 17 vajza publike, ndërsa Frosina u bë e 18 –ta ndër to, të gjitha të mbytura në liqen.
Po si ishin djemtë e Aliut? Gazeta franceze “La Quotidienne” ka botuar, të shtunën e 29 nëntorit 1817, këtë përshkrim:
“… Më i rrituri, Muktar Pasha ndërthur guximin dhe veprimtarinë e babait të tij me një karakter më bujar dhe sjellje më të buta. Ai është i ndjeshëm ndaj dashurisë dhe miqësisë.
Një bukuroshe greke, e lindur në një familje të shquar, e quajtur Frosini, i kishte rrëmbyer zemrën të riut Muktar. Ai merrte pjesë në takime të fshehta ku përziheshin të dyja gjinitë dhe ku zakonet orientale ishin të dëbuara.
Në një nga këto netë të ndaluara Ali Pasha urdhëroi që Eufrozina dhe pesëmbëdhjetë mikeshat e saj të kapeshin dhe të mbyteshin në liqenin afër Janinës.
Askush nuk guxoi ta prekte me dorë Eufrozinën. Nga frika që kishin ndaj reagimit të Muktarit.
Kështu Pashai shkoi vetë ta tërhiqte zvarrë deri në liqen vajzën pafat….”
Veli Pasha, djali i tij i dytë, është një njeri me shpirt të tretur. Bujar dhe pa ndonjë talent të fortë. Ai përçmon publikisht zakonet, gjuhën dhe fenë e turqve; zakonisht, ai flet vetëm italishten dhe greqishten moderne. Një ditë pyeti një udhëtar italian, duke i treguar atij xhaminë e madhe të Janinës; A mendoni se kjo ndërtesë është e mjaftueshme për të ndërtuar një opera si ajo në Itali?
Ai përçmohej edhe nga shqiptarët, edhe nga turqit. Nuk arriti të fitojë as dashurinë e grekëve që thonë se e kanë frikë. Ali Pasha druhet nga veset e Veliut aq sa edhe nga virtytet e Muktarit. Ai do të dëshironte t’i linte trashëgiminë djalit të tij të tretë, Sali beut. I cili është ende vetëm një fëmijë…”
Aliu u shpërndau djemve pushtet në pika kyçe të territorit të gjerë nën qeverisjen e tij, por kur Porta e Lartë dërgoi ushtrinë për të vrarë Pashain, tre djemtë dhe nipi (djali i Veliut) e tradhtuan.
Ashtu vepruan dhe krerë të tjerë lokalë shqiptarë, të cilëve ai u kërkoi ndihmë.
Myftari e Veliu i dorëzuan osmanëve Prevezën e Gjirokastrën, duke u dorëzuar edhe vetë. Sulltani u pati premtuar falje dhe pushtet, por i mashtroi.
Të tre djemve ju prenë kokat nga Porta e Lartë, pas ekzekutimit të Aliut.
