Ishte Nëntori i vitit 1985, kur disa grek me origjinë (rrënjët e tyre janë nga Bithkuqi-Vidhkuqi) shqiptare nga Komuna e Tiqerosë që gjendet afër kufirit greko-turk në Traki bënë një vizitë 4 ditore në Shqipërinë Komuniste. Grupit nga Tiqeroja ju bashkuan edhe tre grek nga Follorina që donin të takonin të afërmit e tyre të cilët ishin vendosur në Shqipëri gjatë luftë qytetare greke 1945-1949, si dhe varret e të afërme të vrarë gjatë luftë italo-greke, 1940-1941. Ndër grekët me origjinë shqiptare nga Tiqeroja ishin Kosta Kazaqis dhe Petro Kolgjoni të cilët njihen si aktivistë të ruajtjes së traditave dhe kulturës shqiptare. Ky grup turistësh nga Greqia qëndroj vetëm 4 ditë në Shqipëri, ata hynë nga kufiri i Kapshticës. Ndalesën e parë turistët e ardhur nga Greqia e bënë në Elbasan për të pirë një kafe, ndërsa qëndrimin në Hotel Dajti në Tiranë. Ditën e dytë ata vizituan Krujën dhe Durrësin, ditën e tretë bënë shëtitje nëpër Tiranë dhe tek varri i udhëheqësit komunistë Enver Hoxha, ndërsa ditën e fundit ndaluan disa orë në Pogradec. Për kaq ditë grekët me origjinë shqiptare vizituan Shqipërisë Komuniste për të cilën kishin dëgjuar shumë nëpërmjet mediave.
TIQERO, dikur quhej Bintikli dhe ndodhet 48 km në verilindje të qytetit Aleksandropoli dhe 4 km në perëndim të lumit Evro. Sot 90% e banorëve janë me origjinë shqiptare.
Tiqeroja deri në vitin 1922 përbëhej nga banorë turq që fshatin e tyre e quanin Bintikli. Me përfundimin e luftës greko-turke të 1920-1922, u nënshkrua Marrëveshja e Lozanës dhe u bë shkëmbimi i popullsive midis Turqisë dhe Greqisë, por ky shkëmbim nuk u bë në aspektin kombëtar, por në aspektin fetar. Pra, shkëmbim midis qytetarëve të fesë myslimane dhe të krishterë.
Shqiptarët ortodoksë të Turqisë kur erdhën në Greqi nuk u njohën nga shteti grek si shqiptar, por si grekë. Pra kësaj kategorie i përkasin grekët me origjinë shqiptare ose Allvanosët e Thraqi-Evros. Duhet të përmendim se pikërisht edhe Fan Noli ishte nga një fshat që banohej nga ortodoks shqiptar, por që i përkiste deri në vitin 1922 Turqisë dhe më vonë këta banorë braktisën fshatin e tyre Ibrik-Tepe që e quanin QYTEZA edhe u ngulën përfundimisht në Tiqero. Në Ibrik-Tepe sipas burimeve historike ka patur më 1876, 3.550 banorë, më 1905 2.320, ndërsa sot banorët e Ibrik-Tepe që u ngulën në Tiqero janë rreth 2.500 njerëz, ku 90% janë shqiptare dhe pak pondios dhe thrakes.
Në Tiqero po të shkosh për vizitë do të dëgjosh të moshuarit të bisedojnë midis tyre në gjuhën shqipe. Ata thonë se rrënjët e para i kanë nga Kolonja, Vithkuqi, Qafzezi, Qyteza, Voskopoja, Gostivishti etj., të ardhur rreth shek.XVI-XVIII në Thrakën Lindore.
Sot në këtë komunë ekzistojnë dy mendime, njëri është mendimi i të vjetërve që duan të ruajnë prejardhjen e tyre shqiptare dhe e dyta janë të rinjtë që duan të jenë qytetarë të denjë të kombit grek. Historiani Evagjelos Gr. Avdhikos në librin e tij na sjellë fragmente nga bisedat që ka bërë me shqiptarët dhe grekët për problemet e tyre, rreth të ardhmes së gjuhës dhe kulturës shqiptare të tiqerasve.
Kristo Tepeli nga fshati Filaktu thotë për banorët e Tiqeros: Tiqerasit etnologjika janë shqiptar.
Dhimos Kavanozis, Tiqero: Kur unë mbarova gjimnazin, shumica këtu nuk dinin greqisht, ndërsa të gjithë ishin grek nga Thraqi Lindor, por flisnin shqip si në të gjithë Greqinë.
Teologos Haxhipemos, Tiqero: Dikur ne të gjithë ishim shqiptar.
Kurtidhis, Tiqero: Nuk thoshim që jemi shqiptar. Kjo është bërë nga politika e vendit. Kur shkova në shkollën fillore kishin thirrur prindërit e mi dhe u thanë që të mos flasin shqip përpara fëmijëve të tyre.
Th. Makris, Tiqero: Nuk më pëlqen të flasim edhe në shtëpi tani. Gruaja ime edhe pse është shqiptare, gjithnjë me fëmijët dhe mua fliste në greqisht. E bëja për fëmijët që duhet të vazhdonin shkollën.
Karaqi, Tiqero: Edhe pse nuk jam nga familje shqiptare, unë e flas dhe e kuptoj gjuhën e tyre. Sepse shokët e mi ishin shqiptar. Ato vite gjyshet nuk dinin (greqisht). I takonim gjyshet dhe i pyesnim çfarë bëni dhe na përgjigjeshin në shqip.
Petro Kolijoni, Tiqero: Të parën gjuhë mësova shqipen, greqishten e mësova në shkollë, sepse derisa hyra në shkollë nuk e dija, të gjithë flisnin shqip.
Mua nuk më intereson se çfarë feje ka tjetri. Unë di që, të gjithë këtu jemi shqiptarë dhe që jemi nga e njëjta farë, rrënjën e kemi nga Shqipëria. Herën e parë që shkova në Pogradec dhe Korçë njoha një shok dhe e pyeta: “kur ishe i vogël çfarë përrallash të tregonte gjyshja?”. Dhe e di ç‘më tha? Një përralle që mua ma tregonte gjithmonë gjyshja ime dhe të dy çuditeshim, sesi në vende të ndryshme dhe pa pasur lidhje me njeri-tjetrin, dinim të njëjtat përralla. E përqafova dhe i thashë që jemi vëllezër dhe nga e njëjta farë./IlyriaPress- Arben Llalla
